Bağırsaklarımız zengin bir bakteriyel içeriğe sahiptir. İnce bağırsak ve kolonda vücudumuza faydalı olan bakteriler ve zarar veren çeşitleri bulunur. Ayrıca ince bağırsak ve kolondaki bakteriler birbirinden farklıdır. SIBO dediğimiz durum, ince bağırsakta bakteri büyümesinin aşırı olmasına denir. İnce bağırsakta aşırı bakteriyel çoğalma yani SIBO, kolon gibi genellikle sindirim sisteminizin bir bölümünde büyüyen bakterilerin ince bağırsakta da büyümesiyle ortaya çıkar. Tedavi edilmediği takdirde SIBO belirtileri karın ağrısı, ishal, vitamin ve mineral eksiklikleri olarak görülür. Bu durumdan şüphelenilen hastaya SIBO testi yapılır ve ona uygun tedavi protokolü izlenir. SIBO durumuna özel beslenme modeli oluşturulur. Yazımızda SIBO ile ilgili güncel bilgileri okuyabilirsiniz.
SIBO neden olur?
İnce bağırsakta aşırı bakteriyel çoğalma yani SIBO, genellikle ameliyat veya hastalık gibi durumlarda ortaya çıkabilir. Gıda ve atık ürünlerin sindirim sisteminde geçişi yavaşlar ve bakteriler için bir üreme alanı oluşturur. Özellikle SIBO riski, mide veya karın ameliyatları sonrası, bazı hastalıklardan ötürü veya yapısal olarak artabilir. Crohn hastalığı, bağırsak lenfoması, diyabet, Parkinson, kısa bağırsak sendromu, kronik böbrek yetmezliği, fistüller, divertiküloz gibi durumlar SIBO riskini arttırabilirler. Bu hastalıklardan bazısı ile SIBO belirtileri de aynı görülebilir. Doğru tanı doktor kontrolünde yapılmalıdır.
SIBO olduğunu nasıl anlarız?
Özellikle karın bölgesinden ameliyat geçirdiyseniz SIBO ihtimali artabilir. Karın ameliyatları sonrası SIBO belirtileriniz varsa doktor desteği almayı unutmayın. SIBO kilo aldırır mı, soranlar için genellikle fazla bakteri ishale sebep olur ve kilo kaybına yol açabilir. En yaygın görülen SIBO belirtileri ise şunlardır:
- İştah kaybı
- Karın ağrısı
- Mide bulantısı
- Şişkinlik
- Yemek yedikten sonra rahatsız edici bir dolgunluk hissi
- İshal
- Kabızlık
- İstenmeyen kilo kaybı
- Yetersiz beslenme
SIBO riskleri nelerdir?
İkinci beyin olarak adlandırılan bağırsaklarımızın sağlığı oldukça önemlidir. İnce bağırsakta aşırı bakteriyel çoğalma sindirim sistemi problemlerine yol açabilir. Bağırsaklardaki mukozanın bütünlüğü bozulabilir. Bunun yanı sıra çoğalan bakteriler demir ve B12 vitamini gibi besin ögelerini tüketerek anemiye sebep olabilir. B12, B1 ve B3 vitaminlerinin eksiklikleri görülebilir. Bakteriler safra salgılanmasını etkileyerek yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerinin emilimini etkileyebilir, yağın sindirimi zorlaşabilir. İlerleyen durumlarda kemik erimesi riski artabilir. Bu sebeplerle SIBO belirtileri yaşadığınızda uzman desteği gerekebilir.
SIBO testi nedir?
SIBO testi nasıl yapılır, soranlar için laktuloz nefes testi önerilir. 2 veya 3 saatlik nefes testleriyle hidrojen ve metan değerlerine bakılır. Bu değerler yüksek ise SIBO tanısı konur. Genellikle SIBO’nun ilk tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Herhangi bir SIBO diyeti tedavi ediciliği henüz kanıtlanmamıştır. İlaç tedavisi ile birlikte belirli yiyecek türlerini sınırlamak veya yeme düzeninizi değiştirmek hedeflenebilir. Böylece SIBO’nun tedaviden sonra tekrar ortaya çıkmasını engellenebilir. Doktorunuz ve diyetisyeniniz, belirli gıdaların sindirim belirtilerine katkıda bulunup bulunmadığını öğrenmek için bir eliminasyon diyeti denemenizi önerebilir. Eliminasyon diyetleri gibi kısıtlayıcı diyetlerin geçici olması amaçlanmaktadır. Uzun vadede oldukça kısıtlayıcı bir diyet, sindirim koşullarını daha da kötüleştirebilir ve sağlıklı bağırsak bakterilerinize zarar verebilir.
SIBO için eliminasyon diyeti
Gıdalar ile belirtiler arasındaki bağlantıyı araştırmak için SIBO diyeti olarak eliminasyon diyeti uygulanmaktadır. Kısa süreli bir eliminasyon diyetinin ardından elimine edilen gıdaların dikkatli bir şekilde kademeli olarak yeniden tüketilmesi hedeflenir. Gıdaların diyete yeniden dahil edilmesi dikkatle yönlendirilmeli ve diyetisyen takibi olmalıdır. SIBO diyeti sürecinde yapılan eliminasyon ile belirli gıdaların semptomlarınızla ilişkili olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Ancak tek başına diyet SIBO’yu veya diğer ilişkili durumları yönetmek için size reçete edilen ilaç tedavilerinin yerini alamaz. Uzman görüşlere göre, SIBO diyeti listesi bağırsak bakterileri tarafından fermente edilen gıdaların alımını azaltır. Bu sayede bakteriyel yoğunluğu azaltmayı hedefler.
Fermente edilen gıdalar:
Yüksek lifli gıdalar
Şeker alkolleri
Sükraloz
İnülin ve diğer prebiyotikler
Eliminasyon diyetinde kaçınılması gereken yiyecekler
Bir eliminasyon diyeti uygulamaya karar verirseniz, kaçınmanız gereken yiyecekler kişisel diyet planınıza özel olacaktır. SIBO diyeti yapanlar kendilerine özel olarak hazırlanmış programlar ile ilerleyebilirler. Bazı durumlarda doktorunuz veya diyetisyeniniz, FODMAP adı verilen bir tür karbonhidrat grubunun geçici olarak ortadan kaldırılmasını önerebilir. Düşük FODMAP diyeti için sitemizdeki yazımızı okuyabilirsiniz. Yapılan çalışmalara göre düşük FODMAP diyeti yapanların karın şişkinliği ve ağrısında azalma olduğunu gözlemlenmiştir.
Yüksek FODMAP içeren ve diyetten bir süre çıkarılan karbonhidratlar şunlardır:
Fruktoz; meyvelerde, balda ve bazı sebzelerde yaygın olarak bulunan bir tür karbonhidrat
Laktoz; süt ürünlerinde bulunan bir tür karbonhidrat
Fruktanlar; Gluten içeren besinlerde, meyvelerde, bazı sebzelerde ve prebiyotiklerde bulunan bir tür karbonhidrat
Galaktanlar; bazı baklagillerde bulunan bir tür karbonhidrat
Polioller; genellikle düşük kalorili tatlandırıcılar olarak kullanılan şeker alkolleri
Yüksek miktarda FODMAP içeren gıdalar:
Yüksek fruktozlu mısır şurubu
Bal
Sarımsak
Soğanlar
Kuşkonmaz
Balkabağı
Karnabahar
Enginar
Kuru baklagiller
Elmalar
Kurutulmuş meyveler
Sosis, salam, sucuk vb.
Aromalı yoğurtlar
Dondurma
Rafine tahıllar
Arpa
Çavdar
Bezelye
Herkes bu gıdalara farklı tepki verir. Bazı FODMAP gıdalar sizde semptomlara sebep olsa bile, bazı FODMAP içeren gıdalar bu belirtileri göstermeyebilir. Düşük FODMAP diyeti, SIBO diyeti için eliminasyon modellerinden yalnızca biridir. SIBO diyeti planlarken kişiselleştirilmiş bir yaklaşım benimsemek en iyisidir.
SIBO diyeti yapanların yiyebileceği yiyecekler
SIBO için bir eliminasyon diyeti denemeye karar verirseniz bunu bir diyetisyenin yardımıyla planlayabilirsiniz. Diyetisyenler elimine edilecek yiyeceklerin bir listesini oluşturmanıza yardımcı olabilirler. Ayrıca gıdaların kademeli olarak yeniden sunulmasına yönelik bir plan edinebilirsiniz. Eliminasyon diyetiniz sırasında FODMAP’lerden kaçınıyorsanız, kaçınmanız gereken gıdaların listesi kısıtlayıcı olabilir. Ancak bu geçici diyet sırasında tadını çıkarabileceğiniz bazı yiyecekler var. Örneğin, SIBO diyeti kahvaltı seçenekleri arasında yumurtalı kahvaltı, yulaflı kahvaltı alternatifleri kullanılabilir ve çeşitlendirilebilir. Bazı gıdalar küçük porsiyonlarda düşük miktarda FODMAP içerir ancak daha büyük porsiyonlar FODMAP’leri artıracağından sınırlı olabilir. SIBO diyeti yapanlar için kabul edilebilir yiyeceklerden bazıları şunlardır:
Et
Balık
Yumurtalar
Yulaf ezmesi
Şekersiz tahıl (düşük FODMAP tanelerinden yapılmış)
Spagetti kabak ve yaz kabakları
Brokoli (baş kısmı, az miktarda)
Yeşil yapraklı sebzeler
Havuç
Pirinç veya glutensiz erişte
Zeytin
Yer fıstığı
Patates
Kabak
Kinoa
Yağlı tohumlar
Bazı meyveler (yaban mersini, üzüm, portakal ve çilek)
SIBO ve IBS ilişkisi
Yapılan çalışmalara göre irritabl bağırsak sendromu yani IBS’ye sahip kişilerin yarısından fazlasında SIBO testi pozitif çıkmaktadır. IBS, karın ağrısı, ishal, kabızlık gibi belirtileri olan bir durumdur. Yani SIBO, IBS belirtilerinin sebebi olabilmektedir. IBS hastalarında risk fazla olsa da kesinlikle SIBO vardır, denemez. Gerekli tahliller ile tanı konduğunda SIBO diyeti uygulanabilir. IBS ile ilgili detaylı bilgiyi ve beslenme önerilerini sitemizden inceleyebilirsiniz.
